Konstitutsiyaviy islohotlar

Global iqlim o'zgarishi bugun butun dunyo mamlakatlarida qurg'oqchilik, atmosferaning ifloslanishi kabi dolzarb ekologik muammolarni yanada keskinlashtirmoqda. Sayyoramizda o'rtacha harorat me'yorining yil sayin ko'tarilib borayotgani nafaqat suv tanqisligini, shu bilan birga Arktikadan tortib, hatto Markaziy Osiyodagi muzliklarning ham keskin kamayib ketishiga sabab bo'lmoqda. Bular bari bir-biriga bog'liq qator muammolarni keltirib chiqarayotir.

Ma'lumki, mintaqamiz okeanlardan uzoqda, qurg'oqchil hududda joylashgan. Mutaxassislar fikricha, bu iqlim inqirozi bilan bog'liq muammo va ekologik ofatlarga ta'sirchanlikni yuzaga keltiradi. Ma'lumotlarga ko'ra, agar hozirgi isish tezligi saqlanib qolsa va asr oxiriga kelib dunyo bo'yicha o'rtacha harorat 4 darajaga ko'tarilsa, Markaziy Osiyoda bu ko'rsatkich 7 darajaga ortadi.

Bunday holatning davom etishi mintaqadagi muzliklar erishini, tabiiy ofatlar tez-tez takrorlanishini, qurg'oqchilik va suv taqchilligini yanada kuchaytirishi, o'simlik hamda hayvonot dunyosiga tiklab bo'lmas zarar yetkazish ehtimolini oshiradi. Cho'llanish va yerlar degradatsiyasi jarayonining tezlashishi esa har qanday kishini o'ylantirib qo'yadi.

Ibrohim Abdurahmonov - oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vaziri, akademik.

Bugun dunyoning rivojlanish tendensiyalariga e'tibor qaratadigan bo'lsak, ilmiy-nazariy qarashlar innovatsion g'oyalar, ilg'or texnologiyalar yordamida sanoat, ishlab chiqarish tarmoqlariga faol integratsiya qilinganini ko'rish mumkin. Shu ma'noda, yangilanayotgan O'zbekistonda taraqqiyot sari dadil qadamlar tashlanar ekan, ilm-fan ravnaqini yangi bosqichga ko'tarish, ilmiy ishlanmalar va tashabbuslarni ishlab chiqarishga tatbiq qilishga alohida e'tibor qaratilayotgani ayni muddao. Bu borada ilg'or mamlakatlar tajribasidan o'tgan o'ziga xos yondashuv — innovatsion hududlarning tashkil etilayotgani kelgusida o'z samarasini beradi.

Shu yilning 7 aprel kuni Sirdaryo viloyati markazi — Guliston shahrida xalq deputatlari Sirdaryo viloyati Kengashining navbatdan tashqari sessiyasi bo'lib o'tdi. Unda Prezident Shavkat Mirziyoev ishtirok etib, Sirdaryo viloyatini sanoat, tadbirkorlik, qishloq xo'jaligi, ta'lim va tibbiyot bo'yicha “ilg'or innovatsiyalar hududi”ga aylantirish bo'yicha topshiriqlar berdi.

Bugungi kunda mazkur topshiriqlar ijrosini ta'minlash borasida qator chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Ayni jarayonda davlatimiz rahbarining 2022 yil 6 iyuldagi “2022 — 2026 yillarda O'zbekiston Respublikasining innovatsion rivojlanish strategiyasini tasdiqlash to'g'risidagi” Farmoni muhim dasturilamal bo'lmoqda. Ushbu hujjatda innovatsion hududlarda to'plangan tajribani boshqa joylarga bosqichma-bosqich joriy qilish orqali mamlakat markazidan boshlab eng olis manzillargacha “tubdan yangilovchi” innovatsiyalarning kirib borishini ta'minlash ko'zda tutilgan.

Nodir Jumaev - iqtisodiyot fanlari doktori, professor.

Yangi O'zbekistonning tashqi siyosati va xalqaro savdo aloqalariga e'tibor qaratadigan bo'lsak, mintaqa davlatlari bilan hamkorlik o'zaro manfaatlar asosida rivojlanayotganini ko'rish mumkin. Bu jarayonda “C5+1” platformasining ahamiyati alohida o'ringa ega.

Markaziy Osiyo global maydonda diplomatik muvofiqlashtirishni amalga oshirish maqsadida Xitoy, AQSh, Rossiya, Yaponiya va Yevropa Ittifoqi kabi turli tomonlar bilan C5+1 mexanizmini o'rnatgan. Mazkur muloqot maydoni mintaqa mamlakatlari iqtisodiyotini mustahkamlash va uning o'sishini ta'minlash, o'zaro savdo-sotiqni oshirish, kompleks rivojlanishni rag'batlantirish hamda ko'p tomonlama aloqalarni chuqurlashtirish uchun barcha mavjud salohiyatdan foydalanish imkonini beradi.

“Markaziy Osiyo – Xitoy” birinchi sammitida ham o'zaro qo'shni davlatlar yetakchilarining oliy darajadagi muzokaralari natijasi o'laroq, hamkor mamlakatlar iqtisodiyoti taraqqiy etishi va xalqlarining farovon hayot kechirishi uchun muhim asoslarni paydo qiladi.

Xurshid Asadov - O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi direktori o'rinbosari

Prezidentimiz raisligida joriy yilning 15 may kuni o'tkazilgan videoselektor yig'ilishida so'nggi 3 yilda mamlakatimizda kambag'allikni qisqartirish va yangi ish o'rinlari yaratish borasida butunlay yangi va alohida tizim yaratilgani qayd etilgandi. Eng avvalo, kambag'allikni kamaytirish davlatimiz ijtimoiy-iqtisodiy siyosatining eng ustuvor vazifalaridan biri ekani ta'kidlangandi.

2023 yilning boshida bu masalada yana bir o'ta muhim yangilik hayotga tatbiq etila boshlandi. Barcha tumanlar ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasiga qarab 5 toifaga ajratildi. Tumanning qaysi toifaga kiritilganidan, ya'ni sharoitidan kelib chiqib, turli darajada yengilliklar berish tartibi joriy etildi.

Bugun kambag'allikni qisqartirish va yangi ish o'rinlari yaratishda oilaviy tadbirkorlikni rivojlantirishga juda katta e'tibor qaratilmoqda. Bu soha davlat tomonidan chuqur qo'llab-quvvatlanmoqda. Jumladan, oilaviy tadbirkorlikni rivojlantirish maqsadida yiliga 13 trillion so'm kredit va 1,5 trillion so'm subsidiya ajratilmoqda. Buning natijasida 2022 yili 1 million, joriy yilning birinchi choragida 210 ming aholini kambag'allikdan chiqarishga erishildi.

Kambag'allikni qisqartirish bo'yicha II Xalqaro forum o'z ishini yakunladi. 6 ta tematik panel sessiyalari doirasida keng ko'lamli masalalar muhokama qilindi, rivojlanayotgan mamlakatlar uchun muammolar va takliflar bildirildi. COVID-19 pandemiyasi, jahon iqtisodiyotidagi beqarorlik va boshqalar kabi muammolarga qaramay, O'zbekistonda kambag'allikni qisqartirish sohasida erishilgan yutuqlar qayd etildi.

Nobel mukofoti laureati Abhijit Banerji O'zbekistonda kambag'allikka qarshi kurashga qaratilgan islohotlar haqida gapirar ekan, ijtimoiy dasturlar yaratish, aholining kam ta'minlangan qatlamini qo'llab-quvvatlash maqsadlarini oshirish, tadbirkorlikni rivojlantirish, qabul qilinayotgan turli dasturlar samaradorligini tushunish uchun qo'llaniladigan vositalarga e'tibor qaratdi.